تاریخچه
قطب علمی نماد فعالیت سازمان‌یافته گروهی از اعضای هیأت علمی در یک مؤسسه با توان علمی بالاست که با برتری در یک زمینه علمی - تخصصی در علوم بنیادی یا کاربردی شناخته می‌شود و از طریق تمرکز و انسجام بخشیدن به فعالیت‌های خود در آن زمینه، برای نوآوری و دستیابی به کیفیت برتر علمی در سطح ملی، منطقه ای یا بین‌المللی و پاسخگویی به نیازهای اساسی کشور تلاش می‌کند.
قطب‌های علمی در جهان نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل محرک توسعه کشورها در قرن بیست و یکم، شناخته شده است که هم‌چون موتورهای محرک توسعه، در تعامل نزدیک با نهادهای مولد فکر و اندیشه (Think Tanks) بوده و در واقع این دو در کنار هم و مکمل یکدیگرند.
قطب‌ها از مشخصه‌هایی برخوردار هستند که موجب امتیاز آنها می‌شود، از آن جمله: معماری انعطاف‌پذیر و ساختار معطوف به روابط دموکراتیک (همکاری و به‌کارگیری عقل جمعی)، برخورداری از ویژگی "Critical Mass" که در حوزه تحقیقات علمی از آن با عنوان «انبوهی ضروری و موثر برای بقاء و رشد» یاد می‌شود، فعالیت بین رشته‌ای و چند رشته‌ای، استقلال عمل واحدها، امکان اعمال موثر کنترل کیفیت، ارتباط با صنعت، اقتصاد و حیطه عمومی، تربیت نیروهای انسانی ویژه، برخورداری از سرمایه اجتماعی، نگاه آینده اندیشانه به مسایل اساسی، برخورداری از ارتباطات قوی و موثر بین‌المللی و برخورداری از حمایت بخش دولتی و خصوصی.
با توجه به این موارد می‌توان گفت که قطب‌های علمی می‌توانند نقش ویژه‌ای در تحقق چشم‌انداز و اهداف کشور در حوزه علم و فن‌آوری ایفا نمایند. مشروط بر این‌که از چهار عنصر مفهومی «نوآوری»، «رقابت»، «کیفیت» و «دانش فنی» را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند.
دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان دانشگاه تخصصی علوم انسانی از توانمندی‌های علمی گسترده و مثال‌زدنی برخوردار است. به گونه‌ای که می‌تواند با بهره‌گیری از توان‌مندی علمی و انگیزه والای پژوهشگران خود پیشرفت‌های مهمی را در زمینه تولید و ترویج علوم انسانی رقم زند. قطب علمی یکی از فرصت‌های فراهم شده در این زمینه است که می‌تواند در صورت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب، رسیدن به افق ترسیم شده در اسناد بالادستی را نیز محقق نماید.
امید است دانشگاه علامه طباطبائی با وجود پنج قطب علمی مهم شاهد رشد روزافزون فعالیت‌ها و دستاوردهای قطب‌ها در راستای اهداف کلان و رشد و تعالی کشور بوده و این قطب‌ها بتوانند کانون همگرایی نخبگان علمی و اجرایی کشور باشند و نقشی در تراز علم و فناوری کشور ایفا نمایند.